Bioaktywne składniki żywności w profilaktyce i terapii demencji

Bioaktywne składniki żywności odgrywają ogromną rolę w profilaktyce i terapii demencji. Demencja jest postępującym zaburzeniem funkcji poznawczych, które może wpływać na pamięć, myślenie, orientację i zdolności wykonawcze. Badania sugerują, że odpowiednio zbilansowana dieta, bogata w bioaktywne składniki żywności, może pomóc w ochronie mózgu i opóźnieniu postępu demencji [1]. Systematyczny przegląd prospektywnych badań kohortowych wykazał, że uczestnicy, którzy przestrzegali zalecenia diety śródziemnomorskiej (MedDiet) mieli o 33% mniejsze ryzyko rozwoju  łagodnego upośledzenia funkcji poznawczych (MCI) oraz choroby Alzheimera (AD) [2]

Antyoksydanty odgrywają kluczową rolę w ochronie mózgu przed uszkodzeniem oksydacyjnym, które jest związane z procesem starzenia się mózgu i rozwojem demencji [3]. Składniki takie jak witamina E, witamina C, karotenoidy i polifenole można znaleźć w wielu produktach spożywczych, takich jak owoce jagodowe, warzywa liściaste, orzechy, nasiona, kakao i herbata zielona.

Badania in vivo wykazały, że flawonoidy znajdujące się w jagodach, herbacie i kakao mogą  poprawić funkcje poznawcze [4]. Podobny wyniki uzyskano w badaniach na ludziach, w których potwierdzono odwrotną zależność między flawonoidami w diecie a zapadalność na AD i demencję oraz mniejsze ryzyko demencji w starszym wieku [5].

Dodatkowo, składniki zawierające kwasy tłuszczowe omega-3, takie jak DHA (kwas dokozaheksaenowy), mogą odgrywać istotną rolę w profilaktyce demencji. DHA jest ważnym składnikiem strukturalnym mózgu i wpływa na jego funkcje poznawcze. Badania wykazały, że DHA przyspiesza tworzenie nowych synaps i wspomaga rozwój neuronów poprzez rozszerzanie aksonów i dendrytów [6,7]. Ponadto wykazano, że wysokie spożycie DHA w diecie hamuje procesy neurodegeneracyjne i powstawania złogów amyloidu-β [8]. Ryby morskie, takie jak łosoś, sardynki i makrela, są dobrym źródłem DHA. Alternatywnie, suplementy diety z DHA mogą być rozważane, zwłaszcza u osób, które mają trudności w spożywaniu wystarczającej ilości ryb.

Inne składniki, takie jak witamina B12, foliany, witamina D, również mogą odgrywać rolę w ochronie mózgu i zapobieganiu demencji. Witamina B12 jest niezbędna dla zdrowej funkcji mózgu i jest obecna głównie w produktach pochodzenia zwierzęcego, takich jak mięso, ryby, jaja i nabiał. Foliany można znaleźć w warzywach liściastych, fasoli i orzechach. Natomiast witamina D jest syntezowana w skórze pod wpływem światła słonecznego, ale może być również dostarczana z dietą lub suplementami.

Piśmiennictwo:

1. Canevelli M, Lucchini F, Quarata F, Bruno G, Cesari M. Nutrition and Dementia: Evidence for Preventive Approaches? Nutrients. 2016 Mar 4;8(3):144.
2. Singh B., Parsaik A.K., Mielke M.M., Erwin P.J., Knopman D.S., Petersen R.C., Roberts R.O. Association of mediterranean diet with mild cognitive impairment and Alzheimer’s disease: A systematic review and meta-analysis. J. Alzheimer’s Dis. 2014;39:271–282.
3. Nakajima A, Ohizumi Y, Yamada K. Anti-dementia Activity of Nobiletin, a Citrus Flavonoid: A Review of Animal Studies. Clin Psychopharmacol Neurosci. 2014 Aug;12(2):75-82. doi: 10.9758/cpn.2014.12.2.75. Epub 2014 Aug 12.
4. Sawikr Y., Yarla N.S., Peluso I., Kamal M.A., Aliev G., Bishayee A.: Neuroinflammation in Alzheimer’s Disease: The Preventive and Therapeutic Potential of Polyphenolic Nutraceuticals. Adv Protein Chem Struct Biol. 2017, 108, 33-57. Dochniak M., Ekiert K.: Żywienie w prewencji i leczeniu choroby Alzheimera i choroby Parkinson [Nutrition in Prevention and Treatment of Alzheimer’s and Parkinson’s Diseases] Piel Zdr Publ. 2015, 5, 2, 199–208 (in Polish).
5. Silva M.V.F., Loures C.M.G., Alves L.C.V., de Souza L.C., Borges K.B.G., das Graças Carvalho M.: Alzheimer’s disease: risk factors and potentially protective measures. J Biomed Sci. 2019, 26, 33.
6. Walczewska A., Stępień T., Bewicz-Binkowska D., Zgórzyńska E.: Rola kwasu dokozaheksaenowego w czynności komórek nerwowych [The role of docosahexaenoic acid in neuronal function]. Post Hig. 2011;65:314–327 (in Polish).
7. Külzow N., Witte A.V., Kerti L., Grittner U., Schuchardt J.P., Hahn A., Flöel A.: Impact of Omega-3 Fatty Acid Supplementation on Memory Functions in Healthy Older Adults. J Alzheimers Dis . 2016, 51, 713-25.